3. Dysplasia gradus gravis epithelii (superfitialis mucosae portionis vaginalis uteri)
Normalni epitel sluznice grlića materice sadrži bazalni, suprabazalni i površni sloj, koji se u displastičnom epitelu ne mogu raspoznati, jer se zamjenjuju bujajućim stanicama koje se raspoređuju bez pravila koje važi za normalni epitel. Aranžman stanica je izmijenjen, stanice su poremećenog međusobnog odnosa i orijentacije. Poremećeno je vertikalno sazrijevanje epitela.
Područje teške displazije nalazi se u prelaznoj zoni (zoni transformacije) sluznice (granica pločastoslojevitog i cilindričnog epitela) grlića maternice. CIN III može započeti kao CIN I, ali i direktno iz epitela, kao teški oblik. Displastične stanice su različitog oblika i veličine, tamnih, hiperhromatičnih i uvećanih jedara, poremećenog nukleo/citoplazmatskog odnosa (jedro uvećana u odnosu na citoplazmu), poremećene diferencijacije (manje zrele zbog ubrzanog rasta). Prisutne su normalne i/ili patološke mitoze. U slućaju teške displazije ovako izmijenjene stanice zahvataju cijelu debljinu epitela, za razliku od srednje i lagane displazije u kojima su zahvaćene 2/3, odnosno 1/3 debljine epitela (respektivno).
Makroskopski se displastična žarišta na površini sluznice vide kao bjeličasta, lagano uzdignuta, lokalizovana zadebljanja sluznice, koja se nazivaju leukoplakijom . Teška displazija u sluznici vaginalne porcije uterusa je prekanceroza, koju je neophodno ukloniti u cilju prevencije karcinoma.
Faktori rizika za nastanak CIN su rani početak seksualne aktivnosti, veći broj seksularnih partnera kod oba spolna partnera, perzistirajuća infekcija visokorizičnim tipovina papiloma visusa (tipovima 16, 18, 31 i 45).