6. Hyperplasia glandularum (periurethralium prostatae)
Povećanje prostate (kliničari je nazivaju adenomom, glandularnom, stromalnom, nodularnom ili benignom hiperplazijom prostate) predstavlja uvećanje tkiva koje nastaje umnažanjem periuretralnih žlijezda i okolne glatkomišićne strome. Najčešće su zahvaćene centralna i unutrašnja prelazna zona organa.
Hiperplastične (umnožene) žlijezde imaju očuvan kompletan dvoslojni epitel – sloj bazalnih i sloj sekretornih stanica. Sekretorne stanice su visoke cilindrične stanice, koje mjestimice čine mikropapilarne projekcije u lumene žlijezda. Okolna stroma koja sadrži hiperplastične mišićne i vezivne stanice, prožeta je upalnim stanicama, koje su mjestimice raspoređene u folikularne nakupine. U lumenima žlijezda često se nalazi eozinofilan, sasušen proteinski sadržaj koji se naziva amiloidnim tjelašcima.
Radi se o oboljenju koje često nastaje kod starijih muškaraca. Bolest je nepoznate etiologije. Smatra se da u ovom procesu glavnu ulogu imaju androgeni, te da uvećanje tkiva nastaje kao posljedica narušavanja relativne hormonalne ravnoteže između nivoa testosterona i estrogena. Narušavanje hormonalne ravnoteže nastaje starenjem.Smanjena koncentracija testosterona praćena je relativnim povećanjem nivoa estrogena, koji stimuliše rast stanica prostate na nepoznat način. Povećava se broj stanica u centralnom (periuretralnom) dijelu žlijezde, kao odgovor na relativno povećanje estrogena ili redukciju testosterona u krvi.
Prostata je povećana, režnjevita (nodulurana), glatke površine, dva ili više puta uvećana u odnosu na normalnu. Centralni (periuretralni) dio prostate se nodularno povećava, komprimirajući periferiju tkiva u „hiruršku kapsulu” (tako nazvanu jer se nodularni centralni dio može izljuštiti u toku hirurške intervencije po tipu suprapubične prostatektomije) i uretru, koja postaje izvijugana (tortuozna) ili deformisana. Hiperplazirani središnji režanj žlijezde može da protrubira u lumen mokraćnog mjehura.